Tematem dzisiejszego wpisu jest współczesny rynek fotografii prasowej, dokumentalnej i reportażu w Polsce. Na początek trochę historii, na koniec trochę innowacji i współczesnych trendów :)
Fot. NAC, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Lata dziewięćdziesiąte związane są z kształtowaniem się wolnego rynku, również tego medialnego. Możemy zaobserwować w tym czasie znaczny rozwój prasy ilustrowanej. Wiodące tytuły prasowe w tym czasie to: Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Życie Warszawy oraz tygodniki takie jak Polityka, Wprost, Przekrój, Newsweek. Wymienione tytuły w stopniu znacznym zaczęły posługiwać się medium fotografii do ilustracji swoich artykułów. Na początku zdjęcia w głównej mierze kupowane były w zagranicznych agencjach fotograficznych, natomiast w połowie lat dziewięćdziesiątych, ze względu na zapotrzebowanie, zaczął rozwijać się rynek komercyjnej fotografii prasowej w Polsce. Chłonny i rozwijający się rynek potrzebował nie tylko fotografów, lecz również agencji, które zarządzałyby archiwami fotograficznymi. Wiodącymi w tym czasie agencjami były m.in. Reporter, EK Pictures czy Forum. Powstały również mniej formalne i mniej komercyjne agencje takie jako Napo Images i Sputnik Photos.
Szczyt zapotrzebowania na profesjonalne fotografie, który rozpoczął się w 1989r. zdaje się jednak chylić ku końcowi, czego przykłady obserwujemy od 2000r.
„Kryzys ekonomiczny, zmierzch prasy papierowej i wzrost znaczenia mediów elektronicznych powodują zasadnicze zmiany w fotoreportażu. Bezsprzeczną cenzurą wydaje się koniec roku 2011, gdy niemal równocześnie zlikwidowano należący do Agory dział fotograficzny oraz związaną z „Rzeczpospolitą” prestiżową agencją Fotorzepa. Zwolnienie czołowych fotoreporterów, ale także fotografów pracujących w studio i spór dotyczący praw autorskich do ich dorobku przekreśla marzenie o nieograniczonym zroście znaczenia fotografii profesjonalnej„ Adam Mazur, Decydujący moment, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2012
Kolejną zmianą jaką można zaobserwować na rynku od lat dziewięćdziesiątych jest pojawienie się fotografów związanych ściśle z show biznesem, tak zwanych paparazzi. Jest to przykład zmiany jaka dokonała się w ostatnim czasie w głównym nurcie kultury wizualnej. Adam Mazur mówi nawet o „zwrocie piktorialnym, który składa się na fenomen współczesnej kultury wizualnej.”
Fot. Adam Lach, Okładka Tygodnia Powszechnego, 2013 rok
Miejscem publikacji poważnych i dobrych materiałów fotograficznych w głównej mierze pozostają nadal wiodące tytuły prasowe takie jak Gazeta Wyborcza (Duży Format), Rzeczpospolita, Dziennik oraz tygodniki ilustrowane: Polityka, Przekrój, Wprost, Tygodnik Powszechny. Możemy jednak zaobserwować migrację prasy ilustrowanej do internetu i znaczny udział taniej (dla wydawców) lub bezpłatnej fotografii amatorskiej, która często nie stoi na najwyższym poziomie.
„Zagraża to dotychczasowej pozycji zawodowych fotografów, zmuszając co ambitniejszych z nich do szukania innych źródeł dochodów i nowych miejsc prezentacji własnych autorskich materiałów. Nieprzypadkowo młodzi fotoreporterzy i dokumentaliści coraz częściej udostępniają swoje zdjęcia w formie wystaw w galeriach sztuki i na festiwalach dokumentu, a także w formie prezentowanych w sieci fotokastów. W momencie gdy znaczna część fotografii niepublikowany w wysokonakładowych mediach dosłownie sięga bruku, fotoreporterzy znajdą swoje miejsce w galeriach sztuki.” Adam Mazur, Decydujący moment, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2012
Takie zjawisko nasila się znacznie w ostatnich czasie, jednakże można podsumować, że ostatnia dekada stoi mimo wszystko pod znakiem fotografii publikowanych na łamach prasy drukowanej.
W ostatnich kilkunastu latach obserwujemy również znaczący wzrost zainteresowania konkursami fotograficznymi oraz ciągle powiększającą się frekwencję na pokonkursowych wystawach fotograficznych. Najbardziej prestiżowe konkursy fotografii prasowej w Polsce to:
Nieodbywającymi się już, ale znaczącymi konkursami były:
Na znaczeniu zyskują również prasowe konkursy lokalne takie jak:
Również popularne magazyny branżowe organizują swoje konkursy fotograficzne („National Geographic”, „Playboy”, „Viva”). Podsumowanie konkursów są zazwyczaj wystawy lokalne i objazdowe, czy coraz popularniejsze wydania albumowe. Zazwyczaj stanowią one ciekawy obraz i podsumowanie wydarzeń minionych lat w Polsce.
Kolejnym, i chyba najistotniejszym medium kształtującym obecny wizerunek fotografii i rynku fotograficznego jest internet. W ostatnich latach powstało kilkanaście portali branżowych związanych z fotografią np.: „Fotopolis”, „Świat Obrazu”, "Fotoblogia", czy związane z marką Nikon „Szeroki Kadr”. Portale prezentują nowości sprzętowe, jak również zajmują się fotografią jako sztuką. Możemy znaleźć tam wywiady z fotografami, prezentacje materiałów czy informacje o bieżących wydarzeniach kulturalnych. Istnieją również liczne fora internetowe związane z medium fotograficznym, często powiązane z marką sprzętu fotograficznego : Nikon, Canon, Pentax, Olympus. W ostatnich latach widać słabnącą pozycję forów na rzecz portali społecznościowych takich jak Facebook, Google +. Rozwija się się również dość mocno blogosfera około fotograficzna. Powstają liczne fotoblogi fotografów gdzie prezentują swoje prace, ale także blogi poświęcone fotografii takie jak:
- Miejsce Fotografii Joanny Kinowskiej
- Blindspot Kingi Kenig
- Ćwiczenia z patrzenia Beaty Łyżwy – Sokół
Ciekawym i wartościowym zjawiskiem, które powstało na przełomie ostatnich lat jest pojawienie się magazynów fotograficznych, które dostępne są w sieci. Prezentują one zazwyczaj wysoki poziom i stanowią ciekawą alternatywę dla mainstreamowej branżowej prasy drukowanej. Magazyny te zamieszczają materiały fotografów oraz opisy ich twórczości, wywiady, czy opis fotograficznych wydarzeń kulturalnych. Przybliżają niekiedy również historię medium fotograficznego. Do wiodących i stojących na najwyższym poziomie polskich internetowych magazynów fotograficznym możemy zaliczyć:
Żeby zwiększyć zasięg czytelników magazyny te często są dwujęzyczne i prezentują treści w języku polskim i angielskim.
Niezwykle ciekawym zjawiskiem są projekty realizowane przez wydawnictwo 5shoots, dawny magazyn 5klatek (http://www.5klatek.pl). Multimedialne albumy fotograficzne wzbogacone o teksty, dźwięk, czy wideo to innowacyjne rozwiązanie i ciekawa forma poszukiwania miejsca dla dobrej i wartościowej fotografii dokumentalnej oraz reportażu. Redakcja 5shoots wydała już siedem albumów na tablety (Ipad). Większość z wydawanych albumów jest darmowa i można je oglądać bez dodatkowych opłat. (wszystkie albumy wydawnictwa) Są to:
W dobie ciągłego postępu technologicznego takie rozwiązanie jest niewątpliwie warte odnotowania. Spełnia ono ważną rolę promocyjną i edukacyjną poprzez łatwą dostępność. Wykorzystanie nowej technologii może również zachęcić grupę odbiorców dla których media elektroniczne są najważniejszym kanałem zdobywania informacji o świecie. Dzięki tego typu projektom polska fotografia dokumentalna i reportaż jest promowana na całym świecie, co jest niewątpliwie ogromnym plusem (albumy wydawane są również w języku angielskim).
Można również zaobserwować dalszy rodzaj ewolucji publikacji fotograficznych w formie artist book (unikalne, niskonakładowe, często ręcznie robione publikacje o niebanalnych wzornictwie). Ogromną popularnością cieszy się również samo publikowanie czyli self publishing. Powstają unikatowe wydania, często stające się wzorami dla kolejnych grup artystów. Znaczący wpływ na taki stan rzeczy ma swoboda autora i kreatywny dobór materiału fotograficznego jak i samego wyglądu gotowej książki. Autor w takim wypadku w żadnym stopniu nie jest ograniczony przez wydawcę, może decydować na każdym etapie produkcji książki – projektowania, doboru papieru, składzie czy druku. Doskonałym przykładem dokumentującym wzrost znaczenia książek fotograficznych może być tegoroczna edycja reaktywowanego konkursu Fotograficzna publikacja roku.
Fot. materiał organizatora, Fotograficzna publikacja roku
Zmiany na rynku fotograficznym, który nie tak dawno w Polsce się jeszcze tworzył są więc zauważalne. Nie do końca wiadomo jak rozwinie się sytuacja i jakie konsekwencje przyniesie dla profesjonalnych fotografów. Można wysunąć tezę, że szukanie swojej niszy rynkowej musi być silnie związane z nowymi mediami takimi jak internet.
Obecnie najlepiej się chyba rozwija fotografia okolicznościowa: śluby, chrzciny, komunie. Fotografów mnoży się jak grzyby po deszczu, a najpopularniejszy staje się reportaż ślubny
OdpowiedzUsuńMyślę, że każda fotografia z roku na rok się rozwija, ale nie każdej tak się dokładnie przyglądamy. A szkoda, bo warto.
OdpowiedzUsuń